Cukrzyca to podstępna i uciążliwa choroba, która od dnia diagnozy towarzyszy pacjentowi przez resztę jego życia. Jej przyczyną jest zaburzone wydzielanie lub działanie insuliny – hormonu produkowanego przez trzustkę. W chwili obecnej dotkniętych tą chorobą jest 425 milionów ludzi na świecie, ale prognozy zakładają, że do 2045 roku liczba ta wzrośnie do blisko 630 milionów. Tylko w Polsce na cukrzycę chorują 3 miliony ludzi, przy czym specjaliści twierdzą, że blisko milion z nich nie zdaje sobie z tego sprawy. 40 lat temu liczba osób z cukrzycą była o 75% niższa, nic więc dziwnego, że Światowa Organizacja Zdrowia bije na alarm. Jednak najbardziej niepokojący jest znaczny wzrost zachorowalności pośród najmłodszych pacjentów.
Zbyt późne rozpoznanie cukrzycy może prowadzić do wielu powikłań, takich jak uszkodzenie naczyń krwionośnych, nadciśnienie, stłuszczenie wątroby czy pogorszenie wzroku. W skrajnych przypadkach nieleczona cukrzyca może skończyć się śpiączką cukrzycową, a nawet przedwczesną śmiercią.
Wyróżniamy dwa typy cukrzycy. Cukrzyca typu I, inaczej cukrzyca insulinozależna, jest chorobą autoimmunologiczną. W cukrzycy typu I organizm chorego niszczy komórki beta znajdujące się w trzustce, a to one odpowiedzialne są za wytwarzanie insuliny. Ta odmiana choroby dotyka najczęściej dzieci i ludzi młodych. Jest ona wrodzona, genetycznie uwarunkowana i nieuleczalna, jednak można ją kontrolować i prowadzić normalne życie, pod warunkiem że pacjent regularnie mierzy stężenie glukozy we krwi, przyjmuje insulinę, dba o właściwą dietę i prowadzi aktywny tryb życia. Cukrzyca typu II (insulinoniezależna) dotyka częściej ludzi starszych. Wprawdzie podejrzewa się, że istnieją predyspozycje genetyczne warunkujące zachorowalność, jednak cukrzyca typu II uznawana jest raczej za nabytą. W przypadku tej odmiany przyczyną podwyższonego poziomu glukozy nie jest brak insuliny we krwi, lecz jej nieprawidłowe działanie, często insulinoodporność. Cukrzycy typu II niemal zawsze towarzyszy otyłość i nadciśnienie tętnicze (w blisko 80-85% przypadków). Leczenie prowadzi się podobne jak w cukrzycy typu I, z tą różnicą, że zamiast insuliny pacjenci przyjmują leki doustne.
Niezależnie jednak, z jakim typem cukrzycy mamy do czynienia, choroba ta wymusza na pacjencie rygorystyczną dyscyplinę w kwestii pomiarów glikemii (stężenia glukozy we krwi). Wg zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego należy dokonywać ich nie rzadziej niż 4 razy dziennie. W praktyce bywają one znaczne częstsze, bowiem u każdego pacjenta glikemia jest rzeczą osobniczą, zatem musi on brać pod uwagę nie tylko zalecenia lekarza, lecz także na bieżąco monitorować swój stan w zależności od swojego samopoczucia. Nic więc dziwnego, że większość chorych właściwie nie rozstaje się z glukometrem i codziennie zmuszona jest dokonywać od kilku do kilkunastu pomiarów.
O ile w przypadku dorosłych trudno uznać pomiar za badanie inwazyjne, o tyle sprawa znacznie się komplikuje w przypadku młodzieży i dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych. A to za sprawą uciążliwych i rygorystycznych procedur, których pacjent musi ściśle przestrzegać, aby wynik był wiarygodny. Pomiarów należy dokonywać rano, przed posiłkiem, na 2 godziny po posiłku, a nawet w nocy oraz zawsze wtedy, gdy samopoczucie chorego się pogorszy. Zwłaszcza po wysiłku, gdyż może prowadzić on do znacznych wahań stężenia glukozy we krwi. Przed pomiarem należy starannie umyć i osuszyć ręce, aby zapobiec zafałszowaniu wyniku. Samo badanie polega na nakłuciu opuszka palca specjalnym, sterylnym lancetem i umieszczeniu uzyskanej kropli krwi na dołączonym do glukometru pasku testowym, a następnie spisaniu wyniku pomiaru, wraz z dokładną datą i godziną w tzw. zeszycie samokontroli.
Dla dorosłego pacjenta zazwyczaj czynności te szybko stają się rutyną. natomiast w przypadku młodzieży i dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych, trudno wymagać adekwatnej dyscypliny i skupienia do przeprowadzenia prawidłowego pomiaru. Ponadto tak częste nakłuwanie wkrótce nieuchronnie zaczyna wiązać się z bólem. Wielu pacjentów posiada co najmniej dwa glukometry, jeden ma zawsze przy sobie. Jednak zdarza się, że chory glukometru zapomni, bądź go zgubi. Podobnie bywa z zeszytem do spisywania wyników. Nie zawsze też pacjent ma dostęp do łazienki lub higienicznych warunków koniecznych do wykonania pomiaru. Co więcej, o ile glukometry często dostępne są nieodpłatnie w poradniach diabetologicznych lub w aptekach za okazaniem recepty, o tyle za paski już niestety pacjent musi zapłacić, a ich zakup zazwyczaj nie jest refundowany.
Jeśli podsumujemy wszystkie powyższe procedury, obowiązki i obostrzenia, szybko staje się jasne, że dla małego pacjenta codzienne pomiary zamieniają się w przykry i bolesny obowiązek, często utrudniający codzienne zabawy czy kontakty z rówieśnikami.
Opisane powyżej trudności zmuszają osoby z cukrzycą oraz ich opiekunów do poszukiwania nowoczesnych rozwiązań umożliwiających mniej bolesne i problematyczne pomiary. Naprzeciw ich oczekiwaniom postanowiła wyjść firma Abbott Laboratories, wypuszczając na rynek produkt mogący nieco „osłodzić” życie cukrzykom, zwłaszcza tym najmłodszym.
FreeStyle Libre to nowoczesny system monitorowania poziomu stężenia glukozy we krwi. Jest łatwy w obsłudze, nieinwazyjny i intuicyjny. Dedykowany zarówno dorosłym, jak i najmłodszym chorym oraz ich opiekunom.
Pomiar glikemii odbywa się za pomocą bezbolesnego skanu sensora (inaczej czujnika) umieszczonego na ramieniu pacjenta. Aplikacja jest niezwykle łatwa. Należy wybrać miejsce na zewnętrznej części ramienia, zdezynfekować je, a następnie umieścić czujnik będący niewielkim krążkiem z cienkim, jałowym i elastycznym włóknem o długości 5 milimetrów, które w czasie aplikacji wprowadzane jest pod skórę. Producent zapewnia, że jest to zabieg niemal bezbolesny. Sensor należy uruchomić dołączonym czytnikiem a pierwszy pomiar możliwy jest godzinę po jego założeniu. Każdy czujnik działa przez 14 dni, co całkowicie eliminuje konieczność codziennego, wielokrotnego nakłuwania skóry. Niewielki krążek jest dyskretny i lekki, łatwo umieścić go pod odzieżą. Jest wodoodporny i może być stosowany pod prysznicem, w kąpieli (czujnik zachowuje wodoodporność maksymalnie przez 30 minut na głębokości 1 metra) lub podczas innej aktywności fizycznej, ponieważ nie ogranicza ruchów. Aby uzyskać odczyt wystarczy zbliżyć czytnik do sensora na odległość od 1 do 4 centymetrów i zeskanować go. Skanowanie trwa zaledwie sekundę a pomiarów można dokonywać nawet przez ubranie. Na ekranie czytnika można wyświetlić wykres pomiarów z ostatnich 8 godzin.
System monitoringu glikemii FreeStyle Libre pozwala dokonywać wielokrotnych pomiarów w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Funkcjonalność ta jest pomocna zwłaszcza dla opiekunów najmłodszych pacjentów z cukrzycą, ponieważ pozwala na dokonywanie pomiarów w nocy bez budzenia dziecka. Eliminuje też uciążliwe, tradycyjne metody zapisu pomiarów, ponieważ przechowuje ich historię z ostatnich 90 dni. Dodatkowo, pokazuje kierunek zmian stężenia glukozy dzięki wyświetlającej się na czytniku strzałce trendu, a to z kolei pozwala sprawdzić, czy prowadzony tryb życia lub leczenie nie wymagają korekt.
Urządzenie FreeStyle Libre sprawdza się u osób w każdym wieku. Niewielki i dyskretny czujnik zaprojektowano tak, aby przylegał do skóry przez 14 dni. Producent pomyślał też o seniorach i osobach niedowidzących – czytnik głosowo powiadomi pacjenta o aktualnym stężeniu glukozy we krwi. System może być stosowany przez dzieci od 4. roku życia, przy czym użytkownicy między 4. a 17. rokiem życia wymagają nadzoru osoby pełnoletniej. Producent zapewnia także, że FreeStyle Libre jest bezpieczny dla kobiet, które zmagają się z cukrzycą ciążową.
Niedawno producent wypuścił na rynek aplikację FreeStyle LibreLink, którą można pobrać w AppStore oraz Google Play i zainstalować na smartfonie. Oprogramowanie w telefonie pozwala używać go do skanowania sensora, tym samym zastępuje czytnik i pozwala na dokładniejszą analizę pomiarów.
System monitorowania glikemii FreeStyle Libre jest atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych glukometrów. Sensor jest niewielki i dyskretny, jego aplikacja bezbolesna, a dokonywanie pomiarów oraz prowadzenie dziennika stężenia poziomu glukozy we krwi staje się łatwe i przyjemne. Chociaż czytnik sam w sobie jest lekki, bez problemu zastąpić może go aplikacja w smartfonie. Niewątpliwie jest to jeden z najciekawszych wyrobów medycznych, jaki pojawił się ostatnio na rynku. Producent zapewnia, że z jego produktu korzysta już ponad 1,5 miliona użytkowników.
Jedynym minusem jest cena. Koszt zestawu startowego, w którego skład wchodzą czytnik i dwa sensory, to około 700 zł. Po ich zużyciu można dokupić kolejne w cenie 250 zł. Wprawdzie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2019 roku czujnik do systemu FreeStyle Libre jest refundowany, ale tylko dla pacjentów od 4. do 18. roku życia z cukrzycą typu I oraz bardzo dobrze monitorowaną glikemią, tj. przy co najmniej ośmiokrotnych pomiarach glikemii na dobę. Jednak podsumowując wady i zalety tego urządzenia, zdecydowanie wydaje się być ono warte swojej ceny.
Szczegółowe informacje na temat Systemu FreeStyle Libre znaleźć można na stronie producenta: https://www.freestylelibre.pl/
Warto jednak wspomnieć, że w chwili obecnej, w związku z dużym zainteresowaniem klientów zamówienia nie są przyjmowane. Można jednak podać na stronie swój adres e-mail – producent gwarantuje, że zostaniemy powiadomieni w chwili wznowienia przyjmowania zamówień.
tekst: Dominika Jaśkiewicz